هدف و ماهیت:
هدف از این رشته تربیت نیروهای متخصصی است که بتوانند در پروژههای مختلف عمرانی در زمینههای ساختمانی ، راهسازی، پلسازی ، سازهها و بناهای آبی، جمعآوری و دفع فاضلاب و … مسئولیت طرح ، محاسبه و اجرا و نظارت بر اجرا را بر عهده گیرند.
مهندسی عمران از جمله رشتههایی است که بیانگر کاربرد علم در ایجاد سازندگی و عمران کشور است. یعنی هرچیزی که به آبادی یک کشور باز میگردد، مانند سد، فرودگاه، جاده، برج، تونل، دکلهای مخابرات، ساختمانهای مقاوم در مقابل زلزله، سیل و آتش و نیروگاههای برق و مصالح سبک، ارزان و با کیفیت مناسب برای ساخت و ساز، در حیطه کار مهندس عمران قرار میگیرد.
مهندسی عمران طیف بسیار وسیعی از کارها را در بر میگیرد. یعنی اگر بخواهیم ساختمان، پل، برج، تونل، راه، سیلو و یا شبکههای فاضلاب بسازیم در آغاز به یک مهندس کارآمد عمران نیاز داریم تا علاوه بر رعایت جنبههای فنی و اجرایی، اقتصادی نیز عمل کند. چون اقتصادی بودن یک اصل در مهندسی عمران است.
۱-محاسبه ، ساخت و اجرا و تا حدودی طراحی ساختمانهای مختلف مسکونی، اداری و صنعتی اعم از آجری، بتنی و فولادی، نظیر ساختمانهای مسکونی ویلایی، چندطبقه، آپارتمانها و برجهای بلند و همچنین کارهای ساختمانی ادارهها، مدرسهها، بیمارستانها ، کارخانهها و مراکز صنعتی، ساختمانها و مراکز ورزشی ، تالارهای اجتماعات و … .
۲-طراحی ، محاسبه و اجرای راهها و جادههای مختلف ارتباطی داخل و خارج شهرها و روستاها اعم از : راههای شوسه ، راههای آسفالته ، بزرگراهها و نیز راهآهن (شامل مسیریابی ، پیاده کردن مسیر ، زیرسازی و روسازی)
۳- ساخت و اجرا و در مواردی طراحی و محاسبه انواع پلهای بتنی و فلزی با دهانهها و ابعاد و شکلهای متفاوت نظیر: پلهای داخل شهری و روگذرها، پلهای خارج شهری و جادهها.
۴- اجرای سدهای مختلف خاکی و بتنی و نیز بندهای انحرافی و سایر تاسیسات وابسته نظیر تونل یا کانال انحراف آب رودخانه (جهت اجرای عملیات کارگاهی در ضمن ساخت سد)، تاسیسات آبگیری از سد و کنترل ارتفاع آب در پشت سد و …
۵- اجرای کارهای مربوط به ساماندهی رودخانهها.
۶- طراحی ، محاسبه و ساخت خطوط انتقال آب اعم از انواع کانالهای تحت فشار و یا کانالهای با سطح آزاد آب که به منظور انتقال آب از سدها و دریاچهها و … برای مصارف کشاورزی، شرب و صنعتی به منطقههای مورد نیاز و نیز جهت انتقال آب از تصفیهخانههای آب به مخازن آب و از آنجا به مناطق مصرف، ساخته میشوند.
۷- ساخت تصفیهخانههای آب و فاضلاب شامل: ساختمانها و تاسیسات مربوط، محوطهسازی و … .
۸-طراحی ، محاسبه و ساخت شبکههای آبرسانی به منطقههای شهری و روستایی جهت تامین آب شرب مورد نیاز افراد و تاسیسات مربوط نظیر: مخازن آب، لولهکشی ، انشعابات، و … .
۹-طراحی ، محاسبه و ساخت شبکههای جمعآوری و دفع آبهای سطحی ناشی از نزولات جوی در خیابانها و سایر منطقههای شهرها و شهرکها و همچنین شبکههای جمعآوری و دفع فاضلابهای خانگی و صنعتی و انتقال آنها به خارج از شهر و تصفیهخانهها.
۱۰- انجام بسیاری از کارهای نقشهبرداری که برای کارهای ساختمانی مختلف نظیر: راهسازی، سدسازی، و … مورد نیاز است؛ و همچنین تا حدودی کارهای نقشهکشی طراحی و معماری.
گرایش های رشته مهندسی عمران:
1- عمران – نقشه برداری:
طرح و اجرای برنامههای عمران و مطالعات مربوط به زمین مستلزم وجود اطلاع دقیق مهندسی (مسطحاتی، ارتفاعی، چگونگی) به هنگام به صورت نقشههای گوناگون (ترسیمی ، رقمی، تصویری) از منطقه مورد نظر است. مجموعه نقشهبرداری پاسخگوی این نیازها به گونهای هماهنگ با دیگر رشتههای عمران است و هدفش تربیت افرادی است که آگاهی علمی کافی و مهارت فنی لازم را در زمینه نقشهبرداری داشته باشند. داوطلبان ورود به این رشته باید در ریاضیات (هندسه، مثلثات) و فیزیک دوره دبیرستان قوی بوده علاقهمندی و آمادگی جسمی (برای کارهای صحرایی و …) لازم را دارا باشند. بعضی دروس تخصصی این رشته عبارتند از : راه سازی ، تئوری خطاها، جغرافیای ایران ، نقشهبرداری، ژئودزی (جهت تعیین شکل زمین) فتوگرامتری زمینی و هوایی (عکسهای هوایی) کارتوگرافی، هیدروگرافی (نقشهبرداری از بستر دریا) ، پروژه و کارآموزی از جمله دروس این دوره است. بعضی تواناییهای فارغالتصیلان این رشته عبارتند از:
مدیریت گروههای اجرایی در عملیات نقشهبرداری ، طرح و برنامههای سیستم نقشه، محاسبات و برنامهریزی در زمینههای مختلف فنی نقشهبرداری، تدریس و آموزش در دوره کاردانی (پس از طی دوره مربوط به تعلیم و تربیت).
امکان ادامه تحصیل در این رشته تا حد کارشناسی ارشد در داخل و در سطوح بالاتر در خارج از کشور موجود است. سازمان نقشهبرداری وزارت برنامه و بودجه ، وزارت راه و ترابری ، وزارت نفت ، سازمان آب ، سازمان بنادر و کشتیرانی، اداره جغرافیایی ارتش و سپاه و بخش خصوصی و … از جمله محلهای جذب فارغالتحصیلان این رشته است.
▪ نظر دانشجویان: این رشته از لحاظ آموزشی با نارساییهایی نظیر کمبود استاد و لوازم کار مواجه است. زیربنای کلیه کارهای عمرانی نقشه برداری است و با توجه به لزوم انجام دادن کارهای عمرانی، فارغالتحصیلان آن سریعا جذب بازار کار میشوند.
داوطلبان باید به سختی کار در بیابان و کوهستان و شرایط سخت نقشهبرداری توجه داشته باشند.
2- عمران –عمران:
این رشته قبلا به مهندسی راه و ساختمان موسوم بوده و به منظور تربیت مهندسان طراح ، محاسبه و اجرای پروژههای ساختمانی، صنعتی ، راهسازی و تاسیسات آبی و نظارت بر حسن اجرای طرحهای عمرانی در زمینههای فوق و همچنین همکاری با مهندسان مشاور یا محاسبه در زمینههای یاد شده ، به وجود آمده است. قسمت عمده دروس این رشته را مجموعه متنوعی از دروس نظری و پروژههای طراحی تشکیل میدهد و کنار آنها تعدادی دروس آزمایشگاهی و کارگاهی و نیز دو دوره کارآموزی در طی دو تابستان پیشبینی شده است. با توجه به سیاستهای عمرانی و سرمایهگذاریهای دولت برای ایجاد ساختمانها، راهها، پلها، سدها، نیروگاههای هستهای و حرارتی ، رفع نیازهای عمرانی در زمینه مسکن و تاسیسات آبی جهت تامین آب آشامیدنی شهرها و روستاها همچنین بازسازی مناطق جنگزده اهمیت این رشته مشخص میشود. فارغالتحصیلان این رشته میتوانند در وزارتخانهها (نظیر وزارتخانههای راه و ترابری مسکن و شهرسازی و نیرو) و شرکتهای دولتی و شرکتهای خصوصی و مهندسان مشاور به کارهای طراحی ، محاسبه و اجرا بپردازند. در شرایط حاضر فارغالتحصیلان این رشته میتوانند در دورههای مختلف کارشناسی ارشد سازه (آنالیز و طرح سازهها) ، خاک و پی (مطالعه مسائل مربوط به رفتار خاکها و محاسبات پیها) ، راه و ترابری (طرح راهها و شبکه ترابری) ، سازههای آبی (طراحی سازههای هیدرولیکی و مسائل آبی دیگر در ارتباط با سدها) در داخل کشور ادامه تحصیل دهند.
امکان ادامه تحصیل در دوره دکتری فقط در خارج از کشور وجود دارد. دارا بودن دانش قوی ریاضی و فیزیک و توانایی جسمانی از ضروریات این رشته است. حدود ۱۰ درصد از دروس این دوره عملی است و از دروس تخصصی آن میتوان طراحی سازههای فولاد و بتن ، پیسازی، مکانیک خاک، مکانیک سیالات، هیدرولیک و تحلیل سازهها را نام برد.
3- عمران – آب:
این دوره به منظور تربیت متخصصانی تدوین شده است که بتوانند در زمینههای شناخت منابع آب و کنترل و بهسازی کیفیت منابع آب اطلاعات لازم را به دست آورند تا بتوانند در مراحل مختلف طراحی ، نظارت و مدیریت پروژههای آب کار کنند. با توجه به اینکه توسعه کشور در زمینههای کشاورزی، صنعتی ، عمران و … بستگی به میزان آب قابل استفاده دارد میتوان صنعت آب را در ایران در زمره صنایع مادر به حساب آورد. داوطلبان ورود به این دوره باید در دروس ریاضی، فیزیک و شیمی دبیرستان قوی بوده، علاقهمندی و استعداد لازم (خصوصا در زمینه طراحی ) را داشته باشند. دروس این دوره به صورت عمومی، پایه ، اصلی ، تخصصی، انتخابی و کارآموزی (کارآموزی صحرایی پروژه تخصصی و کارآموزی تخصصی) است. بعضی دروس اصلی و تخصصی این رشته عبارتند از : مکانیک خاک ، هواشناسی ، هیدرولیک ، آبهای زیرزمینی ، سدهای کوتاه ، پیسازی و …
فارغالتحصیلان این دوره تواناییهای لازم را در زمینههای مربوط به کارشناسی مطالعه منابع آب ، تاسیسات آبی و سازههای هیدرولیکی، کارشناسی آب و فاضلاب و نظارت بر حسن اجرای طرحهای آبی را خواهند داشت. امکان ادامه تحصیل در این رشته تا حد کارشناسی ارشد در داخل و تا سطوح بالاتر در خارج از کشور وجود دارد. سازمان آب، وزارت جهاد کشاورزی ، وزارت نیرو و بخش خصوصی و … از جمله مراکز جذب فارغالتحصیلان این دوره است.
توانایی مورد نیاز و قابل توصیه:
یک مهندس عمران باید بسیار اجتماعی و دارای توان ایجاد ارتباط با جمله سایرین باشد چون رشته مهندسی عمران یک رشته گروهی است. یعنی متخصص عمران در محیط کار خود با اقشار مختلف جامعه از جامعه کارگران، تکنسینها و مهندسان رشتههای دیگر سروکار دارد و باید با همه این افراد ارتباط خوبی برقرار کند تا بتواند شاهد پیشرفت و موفقیت کارش باشد.
با توجه به کمیت و کیفیت درسهایی که در این رشته ارایه میگردد، داوطلب باید از توان و دانش برتر در زمینههای ریاضی و فیزیک برخوردار باشد. همچنین توان جسمی ، قدرت تجزیه و تحلیل ، قدرت تجسم و دقت کافی در بسیاری از مسایل را داشته باشد.
رشته مهندسی عمران دارای دو بعد اجرایی و نظری و آزمایشگاهی است. در این میان عدهای از مهندسین جذب کارهای اجرایی میشوند که در این صورت باید آمادگی کار در کارگاههای داخل و خارج شهر را داشته باشند یعنی برای برنامهریزی و سروکار داشتن با اقشار مختلف مردم آماده باشند و عدهای نیز جذب بعد نظری و آزمایشگاهی مهندسی میشوند که این عده نیز باید آمادگی کارهای محاسباتی ، دفتری و آزمایشگاهی را داشته باشند. کارهایی که به ریاضیات قوی و صبر و حوصله بسیار نیاز دارد.
شایان ذکر است که بسیاری از کارها و طرحهای عمرانی در خارج از محیطهای شهری بوده و فعالیت نسبتا زیادی را میطلبد لذا داوطلب این رشته باید علاقمند به کارهای عمرانی بوده و توانایی کار در محیطهای پرجمعیت را داشته باشد.
آینده ی شغلی و بازارکار:
وقتی کسی صحبت از سازندگی میکند اولین چیزی که به ذهن هر کس میرسد پل، سد، کارخانه و کارگاه است که ساخت بنای همه اینها بر عهده مهندسین عمران است و به همین دلیل فرصتهای شغلی این رشته در همه جای دنیا بسیار زیاد استدر همه کشور ما نیز که فعالیتهای عمرانی ۳۰ تا ۴۰ درصد کل بودجه کشور را به خود اختصاص میدهد، بازار کار یک مهندس عمران از مهندسین رشتههای دیگر بیشتر است. بویژه این که کشور ما بعد از انقلاب در زمینه مهندسی عمران رشد زیادی داشته است.
با توجه به روند رو به رشد ساخت و ساز بناهای شهری در ایران و احتیاج به مسکن و ساختمان به نظر میرسد بازار کار این رشته همچنان پویا و پرتحرک باشد.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر:
امکان ادامه تحصیل تا مقطع دکتری فراهم است.
دروس اختصاصی رشته مهندسی عمران |
|
رسم فنی و نقشه کشی ساختمان |
مصالح ساختمانی |
اصول و مبانی معماری و شهرسازی |
آزمایشگاه هیدرولیک |
تحلیل سازه |
مهندسی پی |
فولاد |
سازه های فولادی |
مهندسی زلزله |
راهسازی |
مهندسی آب و فاضلاب |
طراحی معماری |
سدهای خاکی |
ترمیم ساختمان |
سازه های خاکی |
و…. |