زمین شناسی

هدف

شناخت پديده هاي مختلف زمين، هدف اصلي اين رشته است. اما در كشور ما به لحاظ فراواني منابع طبيعي و وجود ذخائر با ارزش در اعماق زمين، دانش زمين شناسي از نظر علمي و اقتصادي داراي ارزش هاي ويژه اي است و نقش موثري را در زمينه شناخت منابع معدني، اكتشاف و بهره برداري از آنها و به طور اخص منابع نفتي دارد.

بطور كلي هدف از اين رشته تربيت نيروهاي متخصصي است كه بتوانند مسؤوليت طرح و مطالعات، اجرا و نظارت بر اجراء طرح هاي مختلف معدني و انرژي را در زمينه هاي اكتشاف و استخراج، طرح هاي مختلف عمراني در زمينه هاي سدسازي، تامين آب، آب رساني، راه سازي و … را برعهده گيرند.

ماهيت

در عصر شكوفايي دانش و فن آوري، هر روز كه مي گذرد ساختماني مرتفع تر، سدي عظيم تر يا تونلي در اعماق بيشتر احداث مي شود. امروزه با افزايش جمعيت، نياز به منابع آبي جديد، مواد اوليه مورد نياز صنايع و انرژي، بيش از گذشته احساس مي شود. برنامه ريزي اصولي همراه با خودباوري و تربيت نيروهاي متخصص و كارآمد در جهت دست يابي به فن آوري و كشف منابع اوليه مورد نياز، مي تواند راه گشاي استقلال و پيشرفت ملت ها، بويژه كشورهاي در حال توسعه باشد.

وضعيت فعلي جهان به گونه اي است كه اگر قرار بود كشورهاي جهان سوم منابع معدني، انرژي و آب خود را به درستي شناخته و در راه پيشبرد منابع ملي خود از آنها بهره جويند، كشورهاي صنعتي جهان با بحران حاد و غيرقابل تصور، بخصوص با كمبود مواد معدني و انرژي مواجه مي شدند. بدين سبب، كشورهاي صنعتي، براي جلوگيري از بروز بحران هاي احتمالي و تسلط بر منابع اوليه، هميشه به گونه‌اي سعي مي كنند كشورهاي جهان سومي و در حال توسعه را از دستيابي به فن آوري و علوم جديد بازدارند.

در اين ميان، كشورهاي مستقل جهان همچون كشور ما، اين وظيفه خطير را به عهده دارند كه با درك و شناخت صحيح از منابع معدني و انرژي و ثروت هاي خدادادي به گونه اي از آن ها استفاده نمايند كه متضمن استقلال و آزادي نسل هاي آينده خود باشند.

ميهن اسلامي ايران با منابع غني از مواد سوختني (مايع، گاز و جامد)، ذخاير فلزي و غيرفلزي، منابع آب و قرار گرفتن در كمربند فعال لرزه خيزي، نياز وافر به متخصصان و پژوهشگراني دارد كه با شناخت كامل نسبت به علوم زمين، به كاوش سطحي و زيرزميني بپردازند و نعمت هاي الهي را آشكار كرده، مورد بهره برداري صحيح قرار دهند. به منظور تربيت نيروي متخصص زمين شناس، كارشناسي رشته زمين شناسي در گروه آزمايشي علوم تجربي ارائه مي گردد.

توانايي‌هاي فارغ التحصيلان

همان گونه كه اشاره شد، فارغ التحصيلان اين رشته مي توانند مسئوليت هاي متفاوتي نظير: طراحي، مديريت، اجرا و نظارت بر اجراي طرح هاي معدني و امور مختلف عمراني را به عهده گيرند، از آن جمله به موارد زير مي توان اشاره نمود:

1- اكتشاف ، پي جويي و استخراج معادن و برنامه ريزي لازم براي بهره برداري از آن ها.

2- مطالعه و بررسي آب هاي زيرزميني و سطحي و ارائه راهكارهاي مناسب در بهره برداري اصولي از منابع آب زير سطحي و سطحي (مديريت منابع آب).

3- مطالعات مكان يابي براي ساخت سازه هايي نظير سد، تونل، راه و …

4- انجام مطالعات ژئوتكنيكي (مكانيك خاك و سنگ) در طرح هاي عمراني مختلف نظير: سدسازي، تونل و …

5- شناسايي مناطق مستعد لرزه خيزي و انجام مطالعات لرزه خيزي طرح هاي مختلف عمراني و ارائه عوامل موثر در طراحي زمين لرزه اي .

6- مطالعات فرسايش پذيري خاك ها و رسوبات انباشته شده در پشت سدها و ارائه شيوه اي مناسب در جهت كاهش اثرات زيانبار فرسايش خاك و رسوبات.

7- مطالعه و مديريت اكتشاف منابع نفت و گاز از دريا و خشكي.

8- نقشه برداري معادن و ديگر طرح هاي عمراني.

 

توانايي هاي مورد نياز و قابل توصيه:

توانايي علمي: با توجه به كميت و كيفيت درس هايي كه در اين رشته تدريس مي گردد و همچنين شرايط كاري كه فارغ‌التحصيلان اين رشته بعد از فراغت در آن مشغول فعاليت هستند، ايجاب مي كند كه داوطلب از توان و دانش بالايي در زمينه‌هاي زمين شناسي و دروس علوم پايه از قبيل: رياضي، شيمي و فيزيك برخوردار باشد.

توانايي جسمي: در اين رشته واحدهايي هست كه مي بايست در صحرا و بيابان انجام شود، لذا شرايط جسماني مساعد، قدرت تحمل شرايط سخت كاري، قدرت تجزيه و تحليل و قدرت تصميم گيري سريع از شرايطي هستند كه براي داوطلب مطلوب به حساب مي آيند.

علاقمنديها: علاقه، استعداد، روحيه قوي و امكان فعاليت در شرايط دشوار مناطق خارج از شهر، از ديگر توانايي هاي مطلوب داوطلب اين رشته مي باشد.

داوطلب مي بايست با مطالعه دقيق مباحث اين رشته و با در نظر گرفتن علايق شخصي خود تصميم گيري كند.

وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر:

امكان ادامه تحصيل تا سطوح عالي در گرايش هاي مختلف اين رشته در كشور وجود دارد. در مقطع كارشناسي ارشد امكان ادامه تحصيل در اين گرايش ها وجود دارد: آب شناسي، پترولوژي، تكتونيك، زمين شناسي اقتصادي، زمين شناسي مهندسي، زمين شناسي نفت، سنگ شناسي رسوبي و رسوب شناسي، فسيل شناسي و چينه شناسي و ژئوفيزيك (مشترك، رشته فيزيك). در هر يك از گرايش هاي ياد شده، زير شاخه هاي تخصصي تري وجود دارد كه در مقطع دكتراي تخصصي و بخصوص در ضمن انجام پايان نامه دكتري به آن پرداخته مي شود. امكان ادامه تحصيل در پاره اي از گرايش ها در داخل كشور مهيا نيست اما در خارج از كشور ارائه مي شود.

رشته هاي مشابه و نزديك به اين رشته:

علوم زيستي و شيمي رشته هايي هستند كه ارتباط بسيار نزديكي با اين رشته دارند. همچنين ابزار كار اين رشته، نقشه هاي ماهواره اي، سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي و نقشه برداري باعث پيوند اين رشته با ديگر علوم مي شود.

خاك شناسي، آب شناسي، هواشناسي، سنگ شناسي و جغرافيا در ارتباط تنگاتنگ با اين رشته اند.

آينده شغلي و بازار كار:

با توجه به وابستگي اقتصادي بسياري از كشورهاي دنيا به منابع معدني، اعم از نفت، گاز، طلا و ديگر فلزات و كاني هاي غيرفلزي، و نقش زمين شناسي در شناسايي و اكتشاف اين منابع و ياري رساندن به ديگر علوم مرتبط در اين زمينه ها، جايگاه زمين شناسي در عصر حاضر جايگاهي ويژه و در خور تامل مي باشد.

كشور ما نيز به علت مساحت گسترده و تنوع پديده هاي مرتبط با زمين شناسي و در اختيار داشتن منابع معدني بسيار غني و قرار گرفتن بر روي منطقه اي فعال از نظر زمين شناسي، نياز وافري به پژوهشگران و متخصصان اين رشته دارد تا به مطالعه و كاوش در آن پرداخته، ضمن شناخت اسرار آن، فرصت هاي استفاده از اين منابع را فراهم سازند.

وزارتخانه هايي همچون صنايع و معادن، نفت، نيرو، راه، جهاد كشاورزي، آموزش و پرورش و همچنين شركت هاي مرتبط با فعاليت هاي سدسازي، آب يابي، حفر تونل، راه سازي، اكتشاف آب و نفت و معادن، بخش هاي مرتبط با تهيه نقشه‌هاي زمين شناسي و معدني، آزمايشگاه هاي سنگ شناسي و زمين شناسي و در مجموع كليه مراكزي كه در ارتباط با موضوع زمين فعاليت مي كنند، مي توانند زمينه هاي اشتغال و فعاليت فارغ التحصيلان رشته زمين شناسي باشند.

وضعيت نياز كشور به اين رشته در حال حاضر:

سرزمين ايران از منابع معدني بسياري برخوردار است، اين منابع اعم از مواد سوختي، ذخاير فلزي و غيرفلزي گران بها احتياج به كشف و بهره برداري دارند.

منطقه اي كه ايران روي آن قرار دارد نيز جزو مناطق فعال به حساب مي آيد كه باعث وقوع زلزله ها، تغيير ساختار زمين، پديده كوه‌زايي، تغيير پهناي درياها و خليج مجاور و ده ها مطلب شگفت انگيز و درخور دقت و مطالعه بيشتر مي شود.

شناخت اين همه پديده فقط از دست پژوهشگران اين رشته برمي آيد.

درس هاي پايه رشته زمين شناسي

رياضي 1 و 2

فيزيک پايه 1 و 2

شيمي عمومي و آزمايشگاه

مباني کامپيوتر

درس هاي اختياري رشته زمين شناسي

ميزالوگرافي

ميکروفاسيس

تخمين و ارزيابي ذخاير معدني

تهيه نقشه هاي زمين شناسي معدن

سنجش از دور

ترموديناميک

زلزله شناسي

مکانيک سنگ

سايز موتکتونيک

زمين شناسي زيرزمين

ژئوفيزيک کاربردي

زمين شناسي مهندسي کاربردي

زمين شناسي محيط زيست

آتشفشان شناسي

ژئوشيمي آلي

آمار و احتمال

خاک شناسي

زمين شناسي دريايي

محيط هاي رسوبي

ئيدروژئوشيمي

آب شناسي

زمين شناسي زغال سنگ ها

زمين شناسي مواد انرژي زا

ديرينه شناسي گياهي

ژئو مورفولوژي

مکانيک خاک

درس هاي اصلي رشته زمين شناسي

زمين شناسي فيزيکي

زمين شناسي تاريخي

بلورشناسي هندسي

بلور شناسي نوري

کاني شناسي

رسوب شناسي

سنگ شناسي رسوبي

سنگ شناسي آذرين

سنگ شناسي دگرگوني

ديرينه شناسي (ماکروفسيل) 1 و 2

چينه شناسي

زمين شناسي ساختماني

زمين ساخت

فتوژئولوژي

ژئوشيمي

ژئوفيزيک