پرش به ناوبریپرش به جستجو
| سید علی صالحی | |
|---|---|
 |
|
| سید علی صالحی شهریور ۱۳۹۸ | |
| نام اصلی | سیدعلی پناه صالحی |
| زمینهٔ کاری | شعر، نویسندگی |
| زادروز | ۱۳۳۴
ایذه، ایران |
| ملیت |  ایران |
| محل زندگی | تهران |
| لقب | سیدعلی صالحی |
| پیشه | شاعر، نویسنده و مدرّس |
سید علی صالحی زادهٔ یکم فروردین ۱۳۳۴ در ایذه در استان خوزستان شاعر و نویسندهٔ معاصر ایرانی است. وی یکی از پایه‌گذاران جریان موج ناب و بنیانگذار جریان شعر گفتار و شعر فراگفتار در شعر معاصر ایران است. وی همچنین یکی از دبیران اصلی کانون نویسندگان ایران بود. صالحی از چهره‌های مطرح و شناخته شده در شعر معاصر فارسی است.[۱]
محتویات
- ۱زندگی‌نامه
- ۱.۱آغاز زندگی
- ۱.۲جریان موج ناب
- ۱.۳رفتن به دانشگاه
- ۱.۴جریان شعر گفتار
- ۱.۵دهه هفتاد و بعد
- ۲آثار و فعالیت‌ها
- ۲.۱دفترهای شعر
- ۲.۲گزینه‌های اشعار
- ۲.۳تصحیح دیوان شاعران دیگر
- ۲.۴رمان‌ها
- ۲.۵کارگاه‌های شعر
- ۲.۶آثار دربارهٔ صالحی
- ۳جایزه شعر نیما
- ۴جایزه جشنواره گلاویژ
- ۵نمونه اشعار
- ۶منابع
- ۷پیوند به بیرون
زندگی‌نامه[ویرایش]
آغاز زندگی[ویرایش]
سید علی صالحی در ۱ فروردین ۱۳۳۴ در روستای مَرغاب از توابع ایذه بختیاری در استان خوزستان در خانواده‌ای کشاورز به دنیا آمد. پدر او کشاورز، شاعر و شاهنامه خوان بود؛ و در سال ۱۳۴۰ به دلیل شیوع حصبه در مرغاب همراه با خانواده به مسجد سلیمان اقامت کرده و در سال ۱۳۴۷ در همان شهر وارد دبیرستان شد. در سال ۱۳۵۳ به دلایل تنبیه و تهدید از سوی مدرسه و مقامات ترک تحصیل کرد و یک سال بعد باز به مدرسه بازگشت و دیپلم ریاضی گرفت.
اولین شعرهای او در سال ۱۳۵۰ به اهتمام ابوالقاسم حالت در مجله محلی شرکت نفت چاپ شد. او در سال ۱۳۶۰ قصه‌گوی کودکان در مهدکودک لیلی شد که توسط پرویز رجبی و همسرش اداره می‌شد. او خود را و سرنوشت خود را مدیون این دو می‌داند و می‌گوید پاییز سال ۱۳۶۰ خورشیدی بود که آنجا کنار عزیزانم آرام گرفتم از جهان و اضطراب آن. حتی پدر و مادر و بستگانم نیز نمی‌دانستند من کجای این زندگی مفقود شده‌ام.[۲]
جریان موج ناب[ویرایش]
سال ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۴ صالحی همراه چند نفر از شاعران هم‌نسل خود جریان «موج ناب» را در شعر سپید پی‌ریزی می‌کند. منوچهر آتشی و نصرت رحمانی در تهران از این جریان پیشرو حمایت می‌کنند.
در سال ۱۳۵۶ به عنوان برندهٔ جایزهٔ فروغ فرخزاد در شعر اعلام می‌شود.
در سال ۱۳۵۷ صالحی از گروه «موج ناب» فاصله می‌گیرد. او در این باره گفته‌است: «حس می‌کردم همه ما شاعران موج ناب داریم شبیه هم می‌شویم…»
رفتن به دانشگاه[ویرایش]
وی در اردیبهشت سال ۱۳۵۸ برای اقامت دایم به تهران می‌رود و در پاییز ۱۳۵۸ در کنکور رشتهٔ ادبیات دانشکده هنرهای دراماتیک قبول می‌شود. در همین زمان با حمایت اسماعیل خویی، غلامحسین ساعدی، نسیم خاکسار و عظیم خلیلی به عضویت کانون نویسندگان ایران درمی‌آید و در مطبوعات آزاد مشغول به کار می‌شود.
وی در جریان انقلاب فرهنگی زخمی می‌شود و سپس در مسجد سلیمان محاکمه شده و مورد کیفر قرار می‌گیرد.[۳]
جریان شعر گفتار[ویرایش]
در سال ۱۳۶۳ با نقض تقطیع سنتی و سطربندی کلاسیک در شعر سپید، پیشنهاد «تقطیع هموار و مدرن» را مطرح کرد. سرانجام موفق می‌شود این روش تقطیع را همه گیر کند که تا امروز مورد قبول است.
یک سال بعد «جنبش شعر گفتار» را با ساده کردن زبان شعر معرفی می‌کند که با آغاز دهه هفتاد به جریانی مقبول در شعر فارسی تبدیل شد. وی در این باره گفته‌است: «ریشه شعر گفتار به گات‌های اوستا بازمی‌گردد. معمار نخست آن حافظ است و نیما و شاملو هم چند شعر نزدیک به این حوزه سروده‌اند. اما فروغ دقیقاً یک شاعر کامل در «شعر گفتار» است. من تنها برای این حرکت «عنوانی دُرُست» یافتم و سپس در مقام تئوریسینِ مؤلف، مبانی تئوریک آن را کشف و ارائه کردم. همین!»
دهه هفتاد و بعد[ویرایش]
صالحی از ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۹ دبیر سرویس ادبی و صفحه شعر مجله «دنیای سخن» بود و در سال ۱۳۷۹ کارگاه شعر دنیای سخن (در مجله و دفتر دنیای سخن) را با استقبال مناسبی راه‌اندازی کرد.
از همین دوره ترجمهٔ شعر صالحی به زبان‌های فرانسه، عربی، آلمانی، انگلیسی، ارمنی، روسی و کردی به صورت پراکنده در مطبوعات چاپ گردید و دو دفتر شعر از وی در کردستان عراق (به زبان کردی) منتشر شد.
وی در سال ۱۳۷۸ برای فعالیت مجدد به کانون نویسندگان ایران بازگشت و دو سال بعد از سوی مجمع عمومی به عنوان یکی از دبیران اصلی کانون نویسندگان ایران انتخاب شد.
صالحی در سال ۱۳۸۲ به عنوان سردبیر، یک شماره مجله «معیار ادبی» را منتشر کرد که متعاقباً ممنوع‌المصاحبه و از ادامه کار در مجله محروم گردید.[۴]
آثار و فعالیت‌ها[ویرایش]
دفترهای شعر[ویرایش]
- منتشر شده سید علی صالحی:
مجموعه اشعار:
۱-لیالی…لا-انتشارات تجریش-1362
۲- منظومه ها-انتشارات…- ۳-پیشگو و پیاده شطرنج-انتشارات محیط-1367 ۴-مثلثات و اشراق ها-انتشارات محیط-1367 ۵-نامه ها-انتشارات دارینوش-1373 ۶-نشانی ها-انتشارات دارینوش-1374 ۷-عاشق شدن در دی ماه،مُردن به وقت شهریور-انتشارات دارینوش-1375 ۸-آسمانی ها-انتشارات تهران-1376 ۹-رؤیای قاصدک غمگینی که از جنوب آمده بود-انتشارات تهران-1376 ۱۰-سفر بخیر مسافر غمگین پنجاه و هشت-انتشارات محیط-1376 ۱۱-آخرین عاشقانه های ری را-انتشارات تهران-1378 ۱۲-ساده بودم،تو نبودی، باران بود-انتشارات دارینوش-1380 ۱۳-دیر آمدی ری را-انتشارات دارینوش-1380 ۱۴-دعای زنی در راه که تنها می رفت-انتشارات ابتکار نو-1380 ۱۵-دریغا مُلا عمر-انتشارات آرویج-1380 ۱۶-چیدن محبوبه های شب-انتشارات ابتکار نو-1380 ۱۷-از آوازهای کولیان اهوازی-انتشارات رامانیوش-1382 ۱۸-یوماآنادا-انتشارات ناهید-1384 ۱۹-سمفونی سپیده دم-انتشارات نگاه-1386 ۲۰-قمری غمخوار در شامگاه خزانی-انتشارات نگاه-1386 ۲۱-زیارت نامه ی مرغ سحر و همخوانی دختران خرداد ماه-انتشارات چشمه-1390 ۲۲-رد پای برف تا بلوغ کامل گل سرخ-انتشارات نگاه-1390 ۲۳-عاشقانه های بعد از گرگ-انتشارات مروارید-1391 ۲۴-اشاره به دریا پیش از زوال بزرگ-انتشارات چشمه-1391 ۲۵-چند رؤیا مانده تا طلوع رنگین کمان-انتشارات زاوش-1391 ۲۶-زندگی کن بگذار دیگران هم زندگی کنند-انتشارات نگاه-1392 ۲۷-ما نباید بمیریم،رؤیاها بی مادر می شوند-انتشارات نگاه-1392 ۲۸-نگران نباش همه چیز درست خواهد شد-انتشارات نگاه-1392 ۲۹-پنهانی چند شعر عاشقانه برای دو سه نفر-انتشارات نگاه-1393 ۳۰-شبانه ها در غیاب احمد شاملو-انتشارات چشمه-1393 ۳۱-انیس آخر همین هفته می آید-انتشارات نگاه-1393 ۳۲-نثار نامِ کوچکِ تو-انتشارات نگاه-1394 ۳۳-آهوی الوداع به موسمِ زایمان آب-انتشارات نگاه-1394 ۳۴-شازده کوچولو فال فروش میدان راه آهن-انتشارات نگاه-1394 ۳۵-گل رُز در سفر به ستاره ی شمالی-انتشارات نگاه-1394 ۳۶-کتاب کوچک معصومیت و امید-انتشارات ثالث-1394 ۳۷-پرده را کنار بزن در پایان عشق پیروز است-انتشارات نگاه-1394 ۳۸-این شفا برسد به دست مجروح ترین رؤیاها-انتشارات نگاه-1394 ۳۹-زن در سایه چهره اش را نشان می دهد-انتشارات نگاه-1394 ۴۰-دعوت به دعای عهد زنان-انتشارات نگاه-1394 ۴۱-دختر ویولن زن در کوچه های برفی آذر ماه- انتشارات چشمه ۴۲-منشور شعر حکمت- انتشارات چشمه ۴۳-گزارش به نازادگان- نشر هونار ۴۴- سرود روح بزرگ- انتشارات نگاه-۱۳۹۷ [۵][۶]
- دختر ویولن‌زن در کوچه‌های برفی آذرماه – ۱۳۹۶
گزینه‌های اشعار[ویرایش]
- گزینه اشعار – ۱۳۸۳
- مجموعه اشعار (دفتر یکم) – ۱۳۸۴
بر اساس گزارش ایسنا در سال نود و یک، گزیدهٔ اشعار سید علی صالحی به چاپ هفتم نیز رسیده‌است.[۷]
تصحیح دیوان شاعران دیگر[ویرایش]
- ققنوس در شب خاکستر (مجموعه اشعار سیدعمادالدین نسیمی، به همراه هفت گفتار پیرامون احوال و آثار او)- ۱۳۶۸
رمان‌ها[ویرایش]
- علو – ۱۳۷۶
- چشم براه بانو – ۱۳۷۵
کارگاه‌های شعر[ویرایش]
صالحی در سال ۱۳۷۵ اولین کارگاه شعر خود را در تهران با عنوان کارگاه شعر معیار (در مجله معیار) تأسیس کرد. در سال ۱۳۷۹ صالحی مجدداً کارگاه شعر دنیای سخن (در مجله و دفتر دنیای سخن) را راه‌اندازی می‌کند که با استقبال خوبی روبرو می‌شود. این کارگاه تاکنون فعال است.
آثار دربارهٔ صالحی[ویرایش]
- فرستاده شفانویسِ اردیبهشت – زنگی و شعر سید علی صالحی
- زندگی و شعر سیدعلی صالحی – فیض شریفی
- دکلمه خسرو شکیبایی از اشعار سید علی صالحی
جایزه شعر نیما[ویرایش]
در مراسم دومین جایزه شعر نیما که در روز پنجشنبه هشتم مهر ماه ۱۳۸۹ برگزار شد مجموعه شعر صالحی انیس آخر همین هفته می‌آید به عنوان کتاب برتر از طرف داوران انتخاب شد.[۸] وی در این مراسم شرکت نکرد و جایزه را نپذیرفت و اعلام کرد: «مردم با آبرو گرسنه‌اند، با سیلی رخسار سرخ می‌کنند. جایزه‌ها را بگذارید برای بعد. عزت مردم در اولویت است. در این شرایط شرف‌شکن، دادن و گرفتن جایزه، یعنی تأیید همین شرایط. شرم‌آور نیست؟ این بازی‌ها را بگذارید برای بعد. شجاعتِ اخلاقی حکم می‌کند اندکی هشیار باشیم و تحلیل درستی از شرایط به دست دهیم. سلامت جامعه فرهنگی برای امثال من یک اصل خلل‌ناپذیر است. به شدت نگران از کف رفتن این سلامت هستم. می‌ترسم فشارهای مضاعف اقتصادی، فقر و تهی‌دستی. عالی‌ترین میراث این مردم یعنی فرهنگ و معرفت ملی را نابود کند. گاهی نشانه‌هایی می‌بینم که تن‌ام می‌لرزد. انسان ایرانی اهل این همه دروغ نبوده‌است.»[۹][۱۰]
جایزه جشنواره گلاویژ[ویرایش]
در بیست و یکمین جشنواره ادبی گلاویژ، جایزه طلایی اقلیم کردستان به سید علی صالحی داده شد. این جشنواره در روزهای ۱۶، ۱۷ و ۱۸ فروردین ۱۳۹۷ برگزار گردید. سیدعلی صالحی که در این مراسم حضور نداشت، پیامی به این جشنواره فرستاد که متن آن به شرح زیر است:
«اراده پرقدرت و مقاومتِ بی‌شکست، قرارِ انسان، جوهره هستی است، این ایمانِ من است: «انسان پیروز است!» هم از این راه … من آیینِ شعرِ مقاومت را از روح و زبانِ سلسله جبالِ زاگرس آموخته‌ام، زاگرسِ زوالْ‌ناپذیر، میهن من و شیر کو بی‌کس است؛ و این ما، همة ما … اهلِ قلم مستقل هستیم که مرتب میراثِ مشترک و یگانة انسان را به یاد انسان می‌آوریم، انسانِ مبارز، انسانِ آزادی‌خواه، انسانِ کلمه، انسانِ پیروز…!
و انسان پیروز است، این ایمان من است. یک لحظه به یاد می‌آورم، دهه شصت خورشیدی، کوچ اجباریِ قبیلة انسان، خیل عظیم خستگان پیاده به جانبِ ایرانِ خود می‌آمدند. من می‌گریستم و کاری از کلمه ساخته نبود، فقط با خود گفتم: ممکن است یک روز، یک کُرد رئیس‌جمهوری عراق شود!؟ رؤیایی که برای خودم نیز غیرقابل باور بود، تا آن روز بزرگ که مام جلال رُخ به رُخ جهان گفت: «من رئیس جمهورِ همه عراق هستم!»
شگفتا … شاعران نباید رؤیاهای خود را دستِ کم بگیرند! ایام به شادی و آزادی برای آدمیْ‌زادی، ما بُردیم، کلمه بُرد، شعر بُرد، یعنی انسان بُرد، و انسان در هر شرایطی، بر هر شرایطی پیروز است.
سیدعلی صالحی
نوروز ۱۳۹۷ ـ تهران»[۱۱]
نمونه اشعار[ویرایش]
آيا مايليد با من تا پيچ همين کوچه بياييد از سايه‌سارِ سُکوت بگذريد دمی، دقيقه‌ای لااقل عواقبِ آفتاب را تجربه کنيد؟ می‌گويند آنجا عواقبِ آفتاب را در آوازهای آينه ديده‌اند.
آيا مايليد با من ميان اين همه همهمه دمی، دقيقه‌ای لااقل از بوی بوسه يا باران سخن بگوييد؟ می‌گويند در اين دقايقِ دانا آدمی از علاقه به آدمی، آوازهای آينه را می‌فهمد.
پس چرا گاهی اوقات حتی سلام و ستاره يا کبوتر و کلمه را کتمان می‌کنيم؟ به ياد آوريد که آدمی از علاقه به آدمی آوازهای آينه را می‌فهمد عواقب آفتاب را می‌فهمد و حتی سايه‌سارِ سکوت را …!
با اين حال، نه سايه‌سارِ سکوت، نه عواقبِ آفتاب، نه آوازهای آينه، حالا من فقط دلواپسِ خوابِ همان غنچه‌ی کوچکم که شما دعایِ شبنمِ لرزانش را بر گلبرگِ ساکتِ شبانه شنيده‌ايد.
سیدعلی صالحی سفر بخیر مسافر غمگین پاییز پنجاه و هشت انتشارات محیط/ ۱۳۷۶
