تعدد، تنوع و اهميت بناها و محوطه‌هاي تاريخي و بالا بردن کيفيت توان اجرايي در زمينه مرمت و حفاظت از اين بناها، بيانگر ضرورت تربيت متخصص حفاظت و مرمت بناهاي تاريخي است. متخصصاني که مي‌توانند فاصله تخصصي و اجرايي بين کارشناسان مرمت و عوامل اجرايي و کارگاهي در امور مربوط به حفظ و احياء بناها و بافت‌هاي تاريخي را پر نمايند. فارغ‌التحصيلان اين رشته نقش عمده‌‌اي در تهيه طرح‌هاي تعميراتي بناها و محوطه‌هاي تاريخي ايفا مي‌کنند و مي‌توانند در اداره کارگاه مرمت يا اجراي طرح‌هاي مرمتي شرکت نمايند.

از آنجا یی که مطالعه، حفاظت، مرمت و احیای بناها، مجموعه ها، محوطه ها و بافتهای تاریخی عرصه های مسکونی کشور ضرورت دارد، معماران و مهندسینی که در این امر فنی، فرهنگی و هنری مهارت دارند باید مانند یک معمار و هنرمند اشراف و تسلط لازم را بر ابعاد تخصصی و مفاهیم امروزی حرفه خود داشته باشند.

ضمن اینکه نظری هوشیارانه و عالمانه به گذشته داشته باشند فارغ التحصیلان این رشته در واقع مهندسین معماری خواهند بود که میاموزند چگونه امروز را با بهره گیری از تجربیات گذشته برای آینده بسازند. افرادی خواهند بود که پلی بین معماری گذشته و آینده می توانند ایجاد کنند. این افراد تاریخ را باید خوب بشناسند و قادر باشند آثار تاریخی را تجربه و تحلیل کرده و بخوانند و مفاهیم و ارزشهای آن را استخراج و هوشیارانه بکار گیرند. و با بیانی امروزی به جامعه معرفی نمایند. از این رو سه مرحله آموزشی را باید طی کنند:

1- شناخت مبانی و بیان معماری امروز و کارآموزی آن

2- شناخت مبانی و بیان معماری گذشته و کارآموزی آن

3- شناخت چگونگی حفاظت و عرضه ارزشهای معماری گذشته در متن زندگی امروز و کارآموزی آن

در دوره کارشناسی تاکید مرحله سوم می باشد که جنبه های اجرایی در آن بیشتر لحاظ می شود. در دوره های کارشناسی ارشد و دکترای این رشته مکث کافی در مراحل اول و دوم که جنبه های تجربه و تحلیل و تحقیقاتی بیشتری دارد خواهد شد. که در جای خود در آینده مطرح خواهد گردید. دوره کارشناسی مرمت و احیای بناهای تاریخی یکی از دوره های آموزش عالی است که هدف آن تربیت کارشناسان و متخصصین متعهد و آشنا به شیوه های پیشرفته مطالعه، مرمت و احیای مجموعه ها و بافت های تاریخی ارزشمند کشور است. فارغ التحصیلان این رشته با کارآیی و دانش نظری و علمی می توانند نیازهای کشور را در امر نگهداری و مرمت و احیای علمی میراث گرانبها و تاریخی برطرف نمایند.

درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه:
کارگاه عکاسي پايه، هندسه مناظر و زوايا (پرسپکتيو)، ترسيم فني، آشنايي با باستان‌شناسي و روش‌هاي نقشه‌برداري آن، آشنايي با حفاظت و مرمت آثار و روش‌هاي آن.
دروس اصلي:
هنر و تمدن اسلامي، آشنايي با باستان‌شناسي و آثار تاريخي دوره اسلامي ايران، آشنايي با باستان‌شناسي و آثار، خطوط و خواندن کتيبه‌هاي اسلامي، مباني نظري مرمت و احياء ابنيه و بافت‌ها، شناخت مواد و مصالح، مديريت امور ساختمان (تشکيلات دفتري و کارگاهي)، آشنايي با مرمت تزئينات وابسته به معماري
دروس تخصصي:
تعمير ونگهداري ساختمان، برآورد، عناصر و جزئيات ساختمان، آشنايي با ساختار معماري سنتي ايران ، آشنايي با هنر معماري پيش از اسلام، کارآموزي ايران،‌ آشنايي با معماري بومي ايران.

با توجه به این كه كشور ما دارای آثار فرهنگی – هنری زیادی از دوره‌های مختلف تاریخی است؛ حفظ و صیانت از این میراث به جای مانده كه بیانگر هویت و شخصیت تاریخی و اسلامیمان است، به متخصصان هنرمندی نیاز دارد كه علاوه بر شناخت جنبه‌های هنری، آشنایی كافی نیز با ساختار و مواد تشكیل دهنده این آثار و كنش و واكنش آن داشته باشند. از آنجایی كه این آثار از نظر جنس دارای تنوع هستند، لذا متخصصان زیادی می‌توانند بسته به علاقه خود دررشته مرمت آثار تاریخی فعالیت كنند.
با گسترش فعالیتهای باستان‌شناسی در كشور از یك طرف و رشد كتابخانه‌ها و موزه‌ها و گالریها از طرف دیگر، نیاز به فارغ‌التحصیلان رشته مرمت آثار تاریخی هر روز بیشتر احساس می‌شود، به طوری كه بیشتر مراكز یاد شده اقدام به تاسیس بخشهای مرمتی و حفاظتی جهت حفظ و نگهداری و مرمت این آثار نموده‌اند. اگرچه رشته مرمت آثار تاریخی در ایران نوپاست و چندان در جامعه شناخته شده نیست، لیكن مجموعه مطالب فوق و نیز جذب سریع فارغ‌التحصیلان رشته مرمت آثار تاریخی در مراكز فرهنگی كشور همچون موزه‌ها، گالریها ، كتابخانه‌ها ، شركتهای خصوصی و … اهمیت و نیاز خاص به متخصصان رشته مرمت آثار تاریخی را نشان می‌دهد.

آینده شغلی ، بازار كار و درآمد

كلیه طرحهای فوق می‌توانند در قالب كار دولتی و یا خصوصی در مراكزی كه به طور مستقیم یا غیر مستقیم دست‌اندركار حفظ، نگهداری و مرمت آثار تاریخی هستند اجرا گردند، همچون موزه‌ها، گالریها، سازمان میراث فرهنگی كشور، كتابخانه‌های دولتی، سازمانهایی كه مسوولیت نگهداری از اسناد را به عهده دارند (مثل سازمان اسناد ملی ایران و سازمان اسناد و مدارك انقلاب اسلامی و … ) ، كتابخانه‌ها، موزه‌های خصوصی، شركتهای خصوصی و … .
همان‌طور كه اشاره شد، فارغ‌التحصیلان رشته مرمت آثار تاریخی می‌توانند پس از اتمام دوره مسوولیتهای متفاوتی نظیر : اجرا، نظارت، طراحی پروژه های مرمت، مدیریت و برنامه‌ریزی طرحهای مختلف مرمتی و حفاظتی را به عهده گیرند؛ به عنوان مثال ، مراحل مختلف طرحهای مرمتی و حفاظتی آثار سفالی، مرمت آثار سنگی، مرمت آثار شیشه‌ای، مرمت آثار فلزی، مرمت آثار چوبی، مرمت آثار پارچه‌ای، مرمت آثار كاغذی، مرمت نقاشی، مرمت فرش، مرمت عاج و استخوان و تزئینات وابسته به معماری نظیر: مرمت كاشی‌كاری، مرمت مقرنس كاری، مرمت اینه‌كاری، مرمت گچ‌بری، مرمت گره‌چینی و … از آن موارد است.

توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه

برای ادامه تحصیل در رشته مرمت آثار تاریخی با توجه به تنوع و گستردگی درسهای رشته مرمت آثار تاریخی ، داوطلب باید از توان و دانش كافی در زمینه‌هایی همچون : طراحی، رسم فنی، شیمی، آشنایی با شكلها و حجمها، خواص مواد، فیزیك و ریاضی و تاریخ هنر ایران و جهان برخوردار باشد؛ همچنین توان جسمی و قدرت تجزیه و تحلیل آثار هنری، قدرت تجسم، دقت و صبر و شكیبایی كافی را در مسائل داشته باشد. باید به این نكته توجه نمود كه كار مرمت همواره در ارتباط با باستان‌شناسان، موزه‌ها ، مراكز اسناد و كتابخانه‌هاست و محل اجرای طرحها نیز بستگی به این ارتباط دارد.

 وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر

ادامه تحصیل در رشته مرمت آثار تاریخی در دوره‌های بعد از كارشناسی، شامل كارشناسی ارشد مرمت (فوق‌لیسانس) و دكترای تخصصی مرمت در داخل كشور، در حال حاضر امكان‌پذیر است.
در دوره كارشناسی ارشد رشته مرمت آثار تاریخی، دانشجو 34 واحد آموزشی تخصصی را می‌گذراند و در دوره دكترای تخصصی رشته مرمت آثار تاریخی، تعداد واحدها بستگی به كشور و دانشگاه محل تحصیل دارد.

تعداد و عناوین واحدهای اصلی و اختصاصی

مقطع كارشناسی مرمت آثار تاریخی: جمعا 149 واحد كه از این تعداد، 24 واحد آن درسهای عمومی، 28 واحد درسهای پایه، 39 واحد درسهای اصلی ، 51 واحد درسهای تخصصی و 7 واحد را درسهای اختیاری به خود اختصاص می‌دهند.

درسهای پایه رشته مرمت آثار تاریخی : 14 واحد از درسهای پایه در زمینه شیمی و فیزیك است، شامل شیمی 1 و 2 و 3 و فیزیك 1 و 2 كه پایه درسهای تخصصی را در مرمت آثار تاریخی- فرهنگی تشكیل می‌دهد. این درسها مكمل درسهای دوره دبیرستان است. درسهای شیمی در ارتباط با شیمی معدنی و آلی و پلیمرهاست. 9 واحد دیگر از درسهای پایه در زمینه ترسیم فنی، هندسه نقوش و پرسپكتیو است كه كار عملی زیادی را می‌طلبد. دانشجوی رشته مرمت آثار تاریخی در این درسها با اصول كلی رسم فنی و پرسپكتیو و نمایش قطعه‌ها به صورت تصویری آشنا می‌شود و چگونگی رسم نقشه‌های مختلف و پرسپكتیوی متفاوت را فرا می‌گیرد. 4 واحد دیگر از این درسها شامل طراحی و عكاسی است كه دانشجوی رشته مرمت آثار تاریخی به صورت عملی روشهای طراحی از اشیا و نحوه عكاسی و ظهور فیلم و چاپ عكس را فرا می‌گیرد.

درسهای اصلی رشته مرمت آثار تاریخی: 16 واحد از درسهای اصلی در زمینه تاریخ هنر اسلامی ایران و جهان است كه دانشجوی رشته مرمت آثار تاریخی ضمن آن با فرهنگ، تمدن و هنرهای مختلف ایران و جهان‌ آشنا می‌شود. 6 واحد دیگر از این درسها در زمینه قوانین و تشكیلات مرمت و مبانی نظری آن و 4 واحد دیگر در زمینه روشهای موزه‌داری و نحوه ارائه اشیاء در موزه‌ می‌باشد.

این درسها كه بسیاری از آنها به یكدیگر وابسته‌اند و یكی پیش‌نیاز دیگری است در طول نیمسالهای مختلف تحصیلی به دانشجوی رشته مرمت آثار تاریخی ارائه می‌گردد. 8 واحد از این درسها در زمینه آسیب‌شناسی آثار و 15 واحد دیگر در زمینه روشهای مختلف مرمتی آثار با ساختار گوناگون است كه به صورت عملی تدریس می‌شود. 15 واحد دیگر این درسها نیز در زمینه شیمی مرمت است كه به صورت عملی در آزمایشگاه تدریس می‌شود و دانشجوی رشته مرمت آثار تاریخی ضمن آن با انواع روشهای آزمایشگاهی حفاظت و مرمت و ساختار شیمیایی و واكنشهای شیمیایی انواع آثار (با ساختارهای گوناگون) آشنا می‌شود. به طور كلی كلیه درسهای تخصصی رشته مرمت آثار تاریخی بر پایه شیمی و فیزیك استوار است. در ذیل خلاصه‌ای از مطالب طرح شده در درسهای تخصصی رشته مرمت آثار تاریخی بیان می‌شود.

آسیب‌شناسی آثار 1 و 2 و 3 : این درسها طی سه درس 1 و 2 و 3 در سه نیمسال تحصیلی به صورت نظری ارائه می‌شود. دانشجوی رشته مرمت آثار تاریخی طی گذراندن 8 واحد این درس با انواع مختلف آسیبهایی كه به آثار تاریخی- فرهنگی وارد می‌شود، آشنا می‌گردد. از آن‌جایی كه ساختار و مواد تشكیل‌دهنده آثار تاریخی با یكدیگر متفاوت است، لذا دانشجوی رشته مرمت آثار تاریخی باید با نحوه آسیبهای وارد شده بر آثار كه سبب خسارت می‌گردد، آشنایی كافی داشته باشد؛ به طور مثال، نوع آسیبهایی كه به آثار سفالی یا سنگی وارد می‌گردد با نوع آسیبهایی كه به آثار كاغذی وارد می‌شود كاملا متفاوت است .

آزمایشگاه حفاظت و مرمت آثار 1 ، 2 ، 3 ، 4 و 5 : 15 واحد از درسهای تخصصی تحت عنوان درسی فوق در طول پنج نیمسال تحصیلی به صورت نظری و عملی به دانشجویان ارائه می‌شود. مباحث هر یك از درسها به یك نوع جنسیت و یا ساختار آثار مربوط می‌شود؛ برای مثال ، در آزمایشگاه حفاظت و مرمت آثار 1 ، مباحث درس پیرامون آثار فلزی و تاثیرات شیوه‌های مختلف حفاظتی و مرمتی و واكنشهای مربوط بر روی این گونه آثار می‌باشد و یا در درس آزمایشگاه حفاظت و مرمت 2 ، مباحث درس پیرامون انواع نقاشیها و شیوه‌ها و روشهای حفاظت و مرمت آن است. به طور كلی طی 15 واحد درسی فوق دانشجوی رشته مرمت آثار تاریخی با كلیه فرایندهای شیمیایی حفاظتی و مرمتی انواع ساختارهای آثار تاریخی همچون: كاغذ، پارچه، سفال، شیشه، سنگ ، فلز ، كاشی، چرم، نقاشی و … آشنا می‌گردد.

كارگاه مرمت آثار 1 ، 2 ، 3 ، 4 ، 5 : 15 واحد درسی دیگر از درسهای تخصصی ، مربوط به عنوان درسی فوق است. این درسها صرفا به صورت عملی ارائه می‌شود و دانشجو طی آن با روشهای عملی مرمت و بازسازی آثار تاریخی به صورت عملی آشنا می‌گردد. كلیه روشها و مهارتهای مرمتی مطرح، ضمن گذراندن این درسها به دانشجوی رشته مرمت آثار تاریخی آموزش داده می‌شود؛ برای مثال، دانشجوی رشته مرمت آثار تاریخی در درس كارگاه مرمت آثار 1 كلیه روشها و مهارتهای مرمتی آثار فلزی را بر روی یك شیء فلزی تجربه می‌كند و یا در كارگاه مرمت 3 روشهای عملی مرمت پارچه و كاغذ را آموزش دیده، تجربه می‌نماید.

كارآموزی كارگاه مرمت: دانشجوی رشته مرمت آثار تاریخی طی این واحد تخصصی به طور عملی بسته به علاقه خود بر روی یك نوع جنسیت آثار (مثلا سفال، كاغذ، پارچه و …) در یكی از مراكز مرمتی كشور دوره كارآموزی را می‌گذراند.

طرح تحقیقاتی 1 و 2 : درس تخصصی فوق همان‌طور كه از نامش پیداست، پیش طرح رساله نهایی پایان تحصیل دانشجویان رشته مرمت آثار تاریخی است. انتخاب موضوع طرح بسته به علاقه دانشجوی رشته مرمت آثار تاریخی می تواند یك گونه از آثار تاریخی (مثل: سفال، پارچه، كاغذ، چرم، كاشی و … ) را شامل گردد. در واقع 4 واحد درسی فوق كه به صورت نظری و عملی ارائه می‌شود، دانشجوی رشته مرمت آثار تاریخی را جهت انتخاب موضوع رساله پایان‌ تحصیلی و نحوه پژوهش آن آماده می‌سازد.

 

توجه: برای دسترسی به مختصری از اطلاعات در مورد هر یک از رشته های زیر، روی نام رشته کلیک کنید.

علوم ریاضی و فنی    علوم تجربی      رشته علوم انسانی

رشته هنر    زبان های خارجی

 

دسترسی به سوالات و دفترچه های کنکور سراسری

سوالات کنکورسراسری

 

دسترسی به نمونه سوال

دریافت نمونه سوال