ابوحنیفه دینوری

ابوحنیفه دینوری احمد بن داود بن ونند معروف به ابوحنیفه دینوری کرمانشاهی، همه‌چیزدان، گیاه‌شناس، تاریخ‌نگار، جغرافی‌دان، متالورژی، ستاره‌شناس و ریاضی‌دان قرن سوم هجری قمری و قرن نهم میلادی است.

زادگاه[ویرایش]

زادگاه وی دینور کرمانشاه و به تاریخ تقریبی (۸۲۸ – ۸۸۹ میلادی) برابر با (۲۲۲ – ۲۸۲ هجری قمری) است.

تخصص ها[ویرایش]

دینوری دانشمندی ذوالفنون و همه‌چیزدان بود. تخصص و دانش های او ناظر به اخترشناس، متخصص کشاورزی، گیاه‌شناسی، متخصص ذوب فلزات، جغرافی‌دان، ریاضی‌دان، و تاریخ‌نگار [۱] است و او از دانشندان عصر طلایی اسلام بوده است.

تحصیلات[ویرایش]

دینوری تحصیلات خود را در اصفهان، کوفه و بصره به پایان رساند و از محضر اسحاق سکیت و پسرش یعقوب سکیت بهره‌ها گرفت.

متخصص گیاهشناسی[ویرایش]

لکلرک دربارهٔ دینوری گفته‌است: ابوحنیفه دینوری، بزرگ‌ترین گیاه‌شناسِ مشرق‌زمین است و از اینکه ابن ابی اصیبعه از ترجمه حال او غفلت کرده تعجب می‌کند و می‌گوید ابن بیطار نام پنجاه گیاه را که گذشتگان از آن شناختی نداشتند از ابوحنیفه نقل می‌کند و در همه‌جا مشهود و هویداست که دینوری به نقل اکتفا نکرده و خود به نفسه، انواع گیاهانِ نام‌برده در کتابِ خود را دیده و به تشریح آن‌ها پرداخته‌است. از کتاب‌های دیگر او کتاب‌الاکراد است که پیرامون اصل و نسب کردها نوشته‌است. کتاب‌های تاریخ او بین سال‌های (۱۸۸۸ – ۱۹۱۲ میلادی) به‌وسیله «ولادیمیر گیرگاس» و «کراخکوفسکی» در شهر لیدن ِهلند به زبان فرانسه ترجمه و انتشار یافته‌است.

کتاب ها[ویرایش]

دینوری، در زمینه های زیادی متخصص بوده و کتابهایش در زمینه تخصص هایش است. از جمله گیاه‌شناس، مورخ، جغرافی دان، ستاره‌شناس و ریاضی‌دان، نحوی و لغت‌شناس بوده و به علوم هند آشنائی داشته‌است. یکی از آثار معروف او «کتاب‌النبات» است که به شناخت گیاهان اختصاص داشته و به تأیید کارشناسان این رشته، دینوری اطلاعات مندرج در این کتاب را براساس تحقیق و تتبع خود استخراج نموده‌است و دیگران از او نقل قول کرده‌اند. البته کتاب النبات حاوی بسیاری مطالب فلسفی و تاریخی بود٬ اما از اطلاعات گیاهی نیز آکنده بود و بعدها فراوان از آن نقل قول شد.[۲]

آثار دینوری[ویرایش]

• کتاب تفسیرالقران
• کتاب‌الانواء (انواء = جمع نوء و به‌معنی سقوط ستاره در مغرب است)
• کتاب اصلاح‌المنطق
• امامت و سیاست
• کتاب لحن‌العامه
• کتاب‌الفصحا
• کتاب حساب‌الدور و الوصایا
• کتاب‌الزیج
• کتاب‌النبات (در دو جلد)
• کتاب‌الجبر و المقابله
• کتاب جواهرالعلم
• کتاب‌الرد علی رصدالاصبهانی
• کتاب‌الشعر و الشعراء
• کتاب‌التاریخ
• کتاب اخبارالطوال (شاید همان کتاب‌التاریخ باشد)
• کتاب فی‌حساب‌الخطائین
• کتاب‌البلدان
• کتاب‌القبلة والزوال
• کتاب‌البحث فی‌حساب‌الهند
• کتاب‌الجمع والتفریق
• کتاب نوادرالجبر

درگذشت[ویرایش]

درگذشت دینوری در سال 283 ق و به احتمال قوی در دینور بوده است. برابر میلادی وفاتش را هفته مارس ۸۹۵ میلادی ذکر کرده‌اند.

منابع[ویرایش]

• لوح فشرده لغت‌نامه – دهخدا